Arnold Zweig: De Vriendt keert terug | Michel Krielaars in gesprek met Christoph Buchwald
De Vriendt keert terug (originele titel: De Vriendt kehrt heim) vertaald door Jantsje Post en Lilian Caris.
Op een mooie zomeravond in 1929 wordt Thora-geleerde, jurist en schrijver Jitschak Jozef de Vriendt in Jeruzalem doodgeschoten. Het is een aanslag in tijden van een uiterst gespannen politieke situatie. Vooral de Joodse internationale pers wijst al snel met de beschuldigende vinger: met de onbetrouwbare Arabieren is geen zaken te doen. Maar Mr Irmin, baas van de geheime dienst bij de Britse mandaathouder, heeft andere vermoedens. Komt de moordenaar uit de kringen van de zionisten, die voor een Joodse staat vechten en in de orthodoxe De Vriendt een verrader zien? Of is de dader eerder te vinden in de clan van de jonge, aantrekkelijke Arabier Saoed, met wie De Vriendt volgens de geruchten een relatie had? En wat staat er in dat manuscript in De Vriendts aktetas, dat hij niemand liet zien?
Als ‘vriend op afstand’ kan Irmin slechts op zijn vermoedens afgaan. Zijn speurwerk in een overweldigend mooi landschap wordt belemmerd door religieus fanatisme en de politieke machtsspelletjes van Arabieren, Joden en Christenen, en iedereen verwijst naar een traditie van meer dan drieduizend jaar oud. Ten slotte bevestigt een anonieme brief Irmin vermoedens en brengt hem op het juiste spoor.
De grote werken der literatuur, beweerde Flaubert, zijn tijdloos – en wie Arnold Zweigs magistrale roman nu leest, zal versteld staan hoeveel de wereld van Jitschak Jozef de Vriendt alias Jacob Israël de Haan lijkt op het Israël en Palestina van vandaag.
Arnold Zweig (Glogau, 1887 – Berlijn, 1968) komt uit een gematigd religieuze joodse familie. Zijn literaire debuut Novellen um Claudia verscheen in 1912. Drie jaar later ontving hij voor de tragedie Ritualmord in Ungarn de prestigieuze Kleist-prijs. In hetzelfde jaar, 1915, werd Zweig soldaat in België bij Verdun. Vanaf 1917 werkte hij bij de persafdeling van de opperbevelhebber van het Oosten. Daar kwam de seculiere Zweig in aanraking met de Asjkenazische Joden, voor hem een onvergetelijke ervaring.
Na de Eerste Wereldoorlog raakte Zweig bevriend met Lion Feuchtwanger en Sigmund Freud. Hij ging naar Berlijn, werd redacteur van Jüdische Rundschau en correspondeerde met Hannah Arendt. In 1927 verscheen zijn bekendste werk, Der Streit um den Sergeanten Grischa (1927), gevolgd door romans, essays en novellen en het eveneens beroemd geworden Das Beil von Wandsbek (1943). Zijn roman De Vriendt kehrt heim (1932) is losjes gebaseerd op het leven van Jacob Israël de Haan en de moord op hem.
Na de machtsovername door de nazi’s werden Zweigs boeken openlijk verbrand. Hij vluchtte in 1934 naar Palestina, keerde in 1948 terug en vestigde zich in Oost-Berlijn. In Nederland had Arnold Zweig onder meer contact met Theun de Vries en Victor van Vriesland. Zijn werken zijn in de exil-tijd van 1933-1940 gepubliceerd door Uitgeverij Querido.
Michel Krielaars is Nederlands journalist, schrijver en historicus. Hij deed Slavistiek als nevenstudie. Tegenwoordig is hij chef Boeken van NRC Handelsblad en was vanaf 2007 Rusland-correspondent voor die krant.
Christoph Buchwald (Uitgeverij Cossee) begon in de jaren tachtig als eerste systematisch de Duitsers kennis te laten maken met de Nederlandse literatuur, omdat hij ervan overtuigd was dat de buren in Nederland een boeiend andere, indrukwekkende literatuur hadden.
Buchwalds grootvader (Insel Verlag) was bevriend met Arnold Zweig.
I.s.m. Uitgeverij Cossee en Goethe-Institut
_____________________________________________________________________________
Amsterdam
Voertaal: Nederlands
Toegang: € 5,00 | met korting: € 3,00 | studenten/met Goethe-Pass: gratis
Aanmelden: info-amsterdam@goethe.de
T: 020 – 531 29 00